Interview: Jan Stalman

De in Wedde geboren maar in Stadskanaal opgegroeide assistent-trainer van Donar herinnert zich nog goed dat hij op 19-jarige leeftijd op eigen benen ging staan in Heerenveen. Hij ging studeren aan het CIOS, waarbij hij als keuzevak voor basketbal koos. Doordeweeks woonde hij in een woning aan De Beugel in Heerenveen, ‘s weekends ging hij weer naar huis in Stadskanaal. Basketbal als vak werd net opgezet op het CIOS, dat kwam dan ook heel goed uit voor Jan. Hoewel Jan wist dat het vak van trainer zijn ook een onzeker beroep kan zijn had hij zich wel al voorgenomen daarmee iets te willen bereiken. “Al denk je wel op die leeftijd dat een trainers job bij Donar onhaalbaar is”, aldus Jan.

Na het CIOS verhuisde hij naar Groningen, naar “Stad”. Jan begon zijn studie aan de ALO. Naast het trainer zijn ging hij zich dus ook bekwamen in het leraar zijn. Al pratende over dit vak geeft hij aan dat hij eigenlijk vindt dat er in het algemeen veel meer gesport moet worden op scholen. Het ideale plaatje zou volgens hem zijn dat er ook onderlinge scholencompetities zijn in allerlei sporten. “Net als in de Verenigde Staten, wat een geweldige sportcultuur heb je daar. Die onderlinge competities zorgen voor veel meer verbinding, je gaat tenslotte de teams aanmoedigen van je eigen school, en het zorgt ook voor veel meer beleving en beweging!”

Jan was na zijn ALO-periode in de gelukkige omstandigheid dat hij de gelegenheid kreeg om trainer te worden bij het RTC, eerst als hoofdcoach van U16. Een jaar later werd hij bij hetzelfde team hoofdcoach van U18 en in datzelfde seizoen assisteerde hij samen met Bart Prak hoofdcoach Anjo Mekel bij U20. Hij heeft uitsluitend goede herinneringen aan die periode. Het was in de periode dat spelers als Maarten Bouwknecht en Bas Veenstra bij U20 zaten en tevens bij het hoofdteam van Donar en ook dat o.a. Sjoerd Koopmans en Tim Hoeve op het RTC zaten. In die periode wilde hij ook zijn BT4 trainersdiploma gaan halen. Af en toe had hij daarvoor workshops van razend interessante trainers zoals Ton Boot, Erik Braal en Herman van den Belt. Trainers voor wie hij heel veel respect heeft.

Op 34-jarige leeftijd gooide Jan plots het roer volledig om door Stadskanaal en Groningen achter zich te laten. Nadat hij op trainingskamp in Belgrado, Servië, was geweest en hij zwaar onder de indruk was van het basketbalgebeuren in dat land, bekroop hem het gevoel dat hij meer van de basketbalcultuur in zo’n topbasketballand wilde ontdekken. Hij besprak dit met Bart Prak (momenteel al jaren jeugdtrainer bij BV Groningen en bekend als organisator van het succesvolle HNBT-toernooi). Bart kwam al een jaar of tien in Belgrado voor trainingskampen en adviseerde Jan om er gewoon voor te gaan. De leiding van Rode Ster Belgrado nodigde Jan uit na diens sollicitatie en gaf Jan een kans. Jan greep die vervolgens met beide handen aan en werd op die manier jeugdtrainer bij een topclub in Europa. Hij merkte al gauw dat hij door ontzettend hard te werken respect afdwong bij de andere trainers. Dat hij dat avontuurlijke in zich had wist hij nog niet, maar kwam hij destijds wel achter: “Als je iets abnormaals wilt, moet je iets abnormaals gaan doen!”.

Na twee jaar Servië en daarna nog een jaar in Duitsland als fundamentals trainer en assistent-coach bij U16 in Crailsheim keerde Jan in 2018 terug naar Nederland. Jan zocht een baan en via via kon hij een baan aanvaarden als gymleraar in Rotterdam op een school waar kinderen onder de twaalf jaar op school woonden vanwege een lastige thuissituatie. Jan greep deze kans aan en vertrok naar Rotterdam, ondertussen wel een balletje opgooiend bij Feyenoord Rotterdam of hij daar nog iets kon betekenen. Het basketbal bleef wel trekken natuurlijk. Jan kon bij Feyenoord aan de slag en kreeg na verloop van tijd de gelegenheid om assistent-trainer te worden van Toon van Helfteren, een monument in basketballand Nederland. Hij leerde Toon kennen als iemand die recht door zee is, die zijn teams verdedigend gezien altijd goed weet neer te zetten, maar ook als een trainer die zich niet alleen om de speler bekommert, maar ook om de mens in de speler. “Ik heb zeer veel geleerd van Toon, zeker qua tactiek, trainingsopbouw en oog voor detail”.

Jan had bij Rotterdam kunnen blijven, echter een telefoontje van Martin de Vries schopte alles in de war. Ivan Rudez was kort daarvoor als hoofdtrainer aangesteld en zag in Jan de juiste assistent. Jan begreep zijn manier van werken op het veld, de Balkancultuur, wat er geëist wordt van een assistent-coach, maar ook hoe een Balkantrainer denkt. “Hoewel ik een geweldige baan had in Rotterdam als gymleraar gecombineerd met het assistent-trainer zijn, kreeg ik bij Donar de gelegenheid om fulltime trainer te worden. Donar is wel de topclub in Nederland en ik ben en blijf natuurlijk Grunneger!”. De samenwerking met Rudez ziet Jan als een unieke kans om zichzelf als trainer weer verder te ontwikkelen. Jan weet dat Rudez in elk geval van hem eist om keihard te werken. Het basketbalgebeuren in Groningen had hij zich wel iets anders voorgesteld dan dat het tot nu toe is. Een onderbreking van het seizoen, een leeg MartiniPlaza. Het is best wel een rare gewaarwording, maar er wordt gelukkig weer gespeeld en de spelersgroep heeft volle focus voor de twee prijzen die er nog te winnen zijn. Dat de Nederlandse topteams aan elkaar gewaagd zijn is alleen maar interessant. De interland Kroatië versus Nederland hebben beide coaches uiteraard wel gevolgd en Jan geeft aan dat Rudez het alleen maar geweldig vindt dat Nederland zich ook voor het EK heeft gekwalificeerd. Ook de Kroaat zou niets liever willen dan een steentje te kunnen bijdragen aan het op een hoger plan tillen van het Nederlandse basketbal in het algemeen.

Jans ultieme droom is het om ooit bij een eredivisieclub hoofdcoach te worden. “Daarvoor weet ik dat het noodzakelijk is het beste uit mezelf te halen en het beste te bieden aan de omgeving waarin ik zit. Ik probeer in elke situatie waarin ik me bevind mezelf zo goed mogelijk te blijven ontwikkelen. Echter op dit moment telt alleen presteren met Donar!”.

HANS NORDER